نيتراتی ئەمۆنیۆم ، مادەیەکی کیمیایی و هێما کیمیاوییەکەی (NH4NO3)، مادەیەکی بلوری بێ ڕەنگەو لە ئاودا دەتوێتەوە.

نيتراتی ئەمۆنیۆم یەکێکە لەو مادانەی بەهۆی خراپ هەڵگرتن و خەزن کردنەوە زۆرترین قوربانی و کارەساتی خستووەتەوە لەمێژووی مرۆڤایەتیدا.

بەپێی سەرچاوە ئەمنییەکانی لوبنان تەقینەوەکەی بەندەری بەیروت بەهۆی گڕگرتن و تەقینەوەی بڕێکی زۆر لە نيتراتی ئەمۆنیۆم بووە کە بەپێێ قسەکانی سەرۆک وەزیرانی لوبنان ٢٧٠٠ تۆن بووە.

نيتراتی ئەمۆنیۆم لە دروستکردنی پەینی کیمیاوییدا بەکاردەهێنرێت و جوتیارەکان بە ئاسانی دەستیان دەکەوێت، هەروەها بەکارهێنانەکانی تری بۆ دروستکردنی بۆمب و تەقەمەنییە بە تایبەتی لە تەقاندنەوەی کانە بەردی و خەڵوزییەکاندا.

نيتراتی ئەمۆنیۆم بەئاسانی گڕدەگرێت و دەبێتە هۆی ئاگرکەوتنەوەو دواتر تەقینەوەی، بەهۆی بونی ئۆکسجین لە پێکهاتەکەیدا، بۆیە دەبێت بە وریایی و ڕێنمایی پێویستەوە هەڵبگیرێت و بپارێزرێت.

لە مێژوودا دەیان ڕووداوی تەقینەوەی گەورەو کارەسات ڕویداوە بەهۆی خراپ هەڵگرتنی نيتراتی ئەمۆنیۆم کە سەدان قوربانی لێکەوتووەتەوە.

لە زۆرینەی وڵاتان مامەڵەکردن و کڕین و فرۆشتنی نيتراتی ئەمۆنیۆم ئاسان نییە و مامەڵەکانی بەئاگاداری لایەنە ئەمنییەکان دەبێت و ناو و ناونیشانی و زانیاری ئەو کەسانەی بازرگانی پێوە دەکەن یان بۆ بەکارهێنانی پیشەسازی و کشتوکاڵ دەیکڕن دەبێت لای هێزە ئەمنییەکان زانراو بێت لەگەڵ ئەو بڕەی دەیکڕن و مەبەستی بەکارهێنانەکەی.

بەهۆی ئاسان دەستکەوتنی هەندێک جار، لە زۆرێک لەو وڵاتانەی ناکۆکی و شەڕ و تەقینەوەی تیادایە، نيتراتی ئەمۆنیۆم بۆ دروستکردنی بۆمب بەکاردەهێنن.

ئەمەش لینکی داتای ئەو کارەسات و تەقینەوانەیە کە بەهۆی نيتراتی ئەمۆنیۆمەوە لە جیهاندا ڕوویداوە لە ساڵی ١٩١٦ ەوە تا ئەم پاشنیوەڕۆیەی بەیروت.

ئەمەش ڤیدیۆی ڕوداوێکی تری تەقینەوەی ٨٠٠ تۆنلە نيتراتی ئەمۆنیۆمە.

ئاوات عەلی

خوێندکاری خوێندنی باڵا لە زانستی کیمیا لە زانکۆی ستۆکهۆڵم