خەڵاتكردنی (مەجید نیزامەدین گلی) لە تۆڕی میدیایی رووداو، بیانوویەكی باشە تاوەكو بایەخی جیۆمیدیایی ئەم براندە كوردییە شەنوكەو بكرێت. دەمێكە رووداو شوێنی خۆی لە نەخشەی جیۆمیدیایی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیدا كردووەتەوە و وەك ئامرازێكی گرنگی "دیپلۆماسی نیچەیی" كوردی، توانیویەتی بەدەر لە كارە میدیاییەكەی، براندێكیش بۆ كورد بەرهەمبێنێت و كاریگەری راستەخۆ لەسەر پرسی كورد دروستبكات. ئەمە هەنگاوی یەكەمە و بێگومان، تێزی "یەكەمی بێ ركابەر" راستە، بەڵام رووداو پێویستی بە قەڵەمبازێكی دیكەیە تاوەكو بتوانێ پێگەی خۆی لە نەخشەی جیۆمیدیایی كوردستان و جیهاندا بپارێزێ و وەك براندێكی كوردیش خۆی بەهێزتر بكات.
پێگەی رووداو لە كوردستان
ئەو وەختەی هێنری كسینجەر دەیگوت "جاران، بەرپرسان پێیاندەگوتم چی بكەین، بەڵام ئێستا دەیانەوێ بزانن چی بڵێن". گرنگیی حاشاهەڵنەگری میدیا و كەناڵەكانی پەیوەندیی جەماوەری بۆ سیاسەتمەداران خستە پێشچاو. رۆڵی سیانەی "زۆر و زێڕ و زانیاری" لە بەرهەمهێنان و جێگۆڕكێی هێزدا وای كردووە تاوەكو سەرنجەكان لەسەر رۆڵی میدیا وەك سەرچاوەیەكی گرنگی دروستكردنی زانیاری- هوشیاری لە هاوكێشە جیۆپۆلەتیكییە ناوخۆیی و دەرەكییەكاندا زیاتر بێت. رەنگە هێز بتوانێ میدیا دروستبكات ، بەڵام سەرئەنجام میدیاش بۆخۆی دەبێتە سەرچاوەی دروستكردنەوەی هێز، بۆیە لە باسەكانی تایبەت بە جیۆمیدیا و وردبوونەوە لە فاكتەری میدیا وەك رەگەزێكی جیۆپۆلەتیكی، دەتوانین باسی پەیوەندییەكی دوولایەنە لەنێوان هێز و میدیادا بكەین.
ئەگەر لێرەوە تەماشای رووداو بكەین، دەتوانین بێژین رووداو سمیبولی دەركەوتن و زەقبوونی فاكتەری زانیارییە لە سووڕی هێز و دەسەڵاتی ناوخۆیی و دەرەكیی كوردستاندا. لەڕووی ناوخۆییەوە، سنوورەكانی بەزاندووە و واقیعی جیۆپۆلەتیكی زاڵی بەسەر كوردستاندا هەڵتەكاندووە. تەنیا بە باشووری كوردستانەوە سنووردار نەماوە و لە جوگرافیایەكی پان و بەرینی كوردستاندا و تەنانەت لەنێو كوردانی تاراوگەشدا شوێنێكی فراوانی بۆخۆی كردووەتەوە . بەوجۆرەش رۆڵی لە بنیاتنانی كوردستانێكی مەجازیدا گێڕاوە كە دەتوانێ سەرەتایەك بێت بۆ گۆڕانكاری لە كوردستانی راستەقینەدا .
ئەگەر ئاوا بڕوات، كاریگەرییە سیاسییەكانی ئەم میدیایە لەسەر جیۆپۆلەتیكی ناوخۆیی كوردستان وەك باڵادەستیی گوتار و هەژموونی سیاسی باشووری كوردستان بەسەر پارچەكانی دیكەی كوردستان و كوردانی تاراوگەدا خۆی دەنوێنێت. هەر ئەمەشە وایكردووە گەلێك لە دەوڵەتانی ناوچەكە و تەنانەت هەندێك لە هێزە كوردییەكانیش هەستیارییان بەرامبەر رووداو هەبێت . چەندەی هێزەكان میدیا بۆ گەیاندنی گوتار و پەیامەكانیان دروستبكەن و گەشەی پێبدەن، ئەوەندەش میدیا كاریگەری لەسەر خودی هێزەكانیش دادەنێت . واتە میدیا بۆ خۆی دەبێتەوە بە سەرچاوەیەك بۆ دروستكردنی هێز و دەتوانێ كەموزیادی بكات . بۆیە یەكێك لە بایەخە جیۆ میدیاییەكانی رووداو لەوەدایە كە دەتوانێت، وەك سەرچاوەی كوردستانیبوون و پەلهاوێشتنی هێزی سیاسی باشووری كوردستان رۆڵ بگێڕێت و وەك سەرچاوەیەك بۆ گۆڕینی رەفتار و سرووشتی هێزە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستانیش قورسایی خۆی دابنێت. بۆیە لە سیاسەتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان و عێراقیشدا، رووداو وەك جەمسەرێكی یاریگۆڕ رۆڵی هەیە. بۆ یەكەمجار لەڕێگەی رووداوەوە خەریكە لە كوردستان دەستەیەكی میدیاكرات پێدەگەن كە دنیابینی و جوڵەی ئەوان كاریگەری لەسەر رەوتی گۆڕانكارییە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان دادەنێت. ئەمەش هێزێكە كە ناكرێ نادیدە بگیرێت.
بێگومان بێلایەنی لە میدیادا قسەیەكی شاخدارە و ئەو پەیامنێر و بەرنامەسازەی كە كاردەكات لە هەڵبژاردنی تەوەرەوە تاوەكو بەكارهێنانی دەستەواژەكان، بەئەنقەسەت یان بەبێ ئەوەی بزانێت، بەشێك لە دنیابینی و بۆچوونی خۆی تێكەڵاوی كارەكەی دەكات! پیشەییبوونیش بەگوێرەی كەمی و زۆری ئەو تێكەڵاوكردنە دەستنیشان دەكرێت. هونەر لەوەدا نییە كە بێلایەن بیت، هونەر لەوەدایە كە سەرەڕای لایەنەكەت، رێگە بەوە بدەی لایەنەكانی دیكەش خۆیان لە كارەكەی تۆدا ببیننەوە. رووداو ئەمەی كردووە ، لەبەرئەوەشە كە یار و نەیاریشی بەردەوام چاوێكیان لە رووداوە!
بایەخی دەرەكیی رووداو: دیپلۆماسیی نیچەیی بۆ كورد
رووداو شوێنی خۆی لە میدیای جیهانیدا كردووەتەوە. بە تایبەتی رووماڵەكانی تایبەت بەشەڕی داعش و ئۆپەراسیۆنی مووسڵ خاڵێكی وەرچەرخانی لەوبارەیەوە دروستكرد. هاوشانی ئەوەی كە پێشمەرگە وەك هێزێكی پیادەی كاریگەر توانای خۆی لە دژایەتی تیرۆر نمایش كرد، رووداویش لە گواستنەوەی زانیاری ماریفەتێكی گەورەی نیشاندا و سەركەوتنێكی هاوشێوەی رووماڵەكانی (الجزیرە)ی بۆ رووداوەكانی بەهاری عەرەبی تۆماركرد. بەمەش سەرنجی دنیای بۆ سەر میدیای كوردی راكێشا.
هەڵبەت دەبێ رووداو ئەوەی لە پێشچاوبێت كە ئەگەر ستراتیژی خۆی لەسەر بنەمای كێبڕكێ لەگەڵ هێزە گەورە میدیاییەكانی جیهان دانێت، ئەوا پێویستی بە سامانێكی گەورەی مادی و مرۆیی دەبێت تاوەكو دەرەقەتی ململانێ بێت. خۆ ئەگەر ستراتیژەكەیشی لەسەر بنەمای براندسازیی كوردی دانێت، ئەوا سەركەوتوو دەبێت. ئەمەش رێك ئەو شتە بوو كە (الجزیرە) بۆ وڵاتێكی بچكۆلانەی وەكو قەتەر كردی.
لەوبارەوە، گرێت ئیوانز یەكێك لە وەزیرانی دەرەوەی ئوسترالیا تیۆرییەكی بە ناوی "دیپلۆماسی نیچەیی" هەیە كە دەتوانێ بۆ كورد سوودبەخش بێت. كرۆكی ئەم تیۆرە باس لەوە دەكات كە ئەو وڵاتە بچووكانەی توانای سەختەهێزیان كەمە، دەتوانن لەڕێگەی تەركیزكردن لەسەر بابەتێكی دیاریكراو و تەرخانكردنی هێزی ماددی و مرۆیی بۆ پێشخستنی ئەو بوارە، سەرنجی دنیا بۆ لای خۆیان رابكێشن و بەوجۆرەش براندێكی نەتەوەیی درووستبكەن و بەوە لە سیاسەتی نێودەوڵەتیدا بەهێزبن. قەتەر بە مەساحەیەكی نزیكەی 12هەزار كیلۆمەتر و نفوسێكی كەمەوە دەوڵەتێكی بچكۆلانەیە، بەڵام لە سایەی میدیاوە شوێنی خۆی لە هاوكێشە جیۆپۆلەتیكییە ناوخۆییە عەرەبی و نێودەوڵەتییەكاندا كردووەتەوە و براندێكی قەتەری دروستكردووە.هەرێمی كەتەلۆنیای ئیسپانیاش لەڕێگەی تیپێكی فوتبۆڵەوە براندێكی كەتەلۆنی بۆخۆی بەرهەمهێناوە. كوردستانیش وەك ناوچەیەكی جوگرافی بچووك كە سەرچاوەكانی سەختەهێزی كەمن یان لانیكەم لێی زەوتكراون، دەتوانێ میدیا وەك دەرچەیەك بۆ تیكشكاندنی بەربەستە جیۆپۆلەتیكییەكانی خۆی بەكاربێنێت و رووداویش چانسێكی زۆری هەیە تاوەكو ئەم ئەركە ستراتیژییە جێبەجێ بكات. هەموومان دەزانین كە لە چەند ساڵی رابردوودا و بە دیاریكراوی لە قۆناغی پۆست- ریفراندۆمدا، رووداو چ كاریگەرییەكی لەسەر تێكشكاندنی هەوڵەكانی تەجریدی هەرێمی كوردستان دانا.
ئەنجام
ئەو تێزە راستە كە "رووداو یەكەمی بێ ركابەرە"، بەڵام لە جیۆپۆلەتیكی میدیادا چەندە بەدەستهێنانی پێگە گرنگە، ئەوەندەش پاراستن و گەشەپێدانەكەی بایەخی هەیە. چونكە سرووشتی هێز، جا چ هێزی سیاسی، ئابووری، كۆمەڵایەتی بێت یان میدیایی، بگۆڕە و لە كەسێكەوە بۆ كەسێك و لە دەوڵەتێك و دەزگا و تۆڕێكەوە بۆ یەكێكی دیكە دەگوازرێتەوە. بۆیە دەبێ رووداو خاوەنی شیكردنەوەیەكی بەردەوام بێت بۆ ئەم پێگەیەی خۆی، تاوەكو دەرفەت و مەترسییەكانی بەردەمی بناسێت.
یەكەم: لە جیۆپۆلەتیكی زانیاریدا كە پەیوەندییەكی راستەوانەی بە كاری میدیاوە هەیە، سێ فاكتەری باڵادەستی زانیاری، سەروەریی زانیاری، جیاوازیی زانیاری رۆڵی یەكلاكەرەوەیان هەیە. هەڵەیەكی باویش لە میدیای كوردیدا هەیە كە زیاتر لەوەی خۆی بەرهەمهێنەری زانیاری بێت وەك وەرگێڕێكی زانیارییە بەرهەمهاتووەكانی وڵاتانی دیكە رۆڵ دەبینێت. ئەمەش جگە لەوەی كە جیاوازی و باڵادەستی و سەروەریی زانیاری لە كیس كورد دەدات، بارە واتاییەكانی زانیارییە بەرهەمهاتووەكانی دیكەش پەلكێشی زەینی مرۆڤەكانی كوردستان دەكات كە ئەویش سەرئەنجام ئیستیعمار و داگیركاری زەینی لە مێشكی مرۆڤی كورددا بەرهەم دەهێنێتەوە.
رووداو تاوەكو ئەندازەیەكی باش ئەمەی شكاندووە و لەڕێگەی تۆڕی پەیامنێرەكانییەوە هەوڵی گواستنەوەی زانیاری تایبەت بە خۆی دەدات، بەڵام هەرگیز نابێ لە مەترسییەكانی سستبوون لەمە خافڵ بێت .
دووەم: بۆ ئەوەی رووداو وەك براندێكی نەتەوەیی كوردی بەهێزتربێت، دەبێ قەڵەمبازێك بدات و لەوڕووەشەوە، كردنەوەی كەناڵی رووداوی ئینگلیزی و عەرەبی دەتوانێ وەرچەرخانێكی گەورە دروستبكات. نابێ كورد تەنیا قسە بۆ خۆی بكات!
روداو