مانای خُلِقَ الانسان ضعیفاً.....دا بیرۆكەیەك دەخەمە ڕوو بۆ ئەوكەسانەی خۆیان بەبیرمەند دەناسن لەكوردستان......
خُلِقَ فرمانێكە لە زمانی عەرەبی پێی دەڵێن. مبنی للمجهول.... كە بكەری نیە.... واتا تەعریبەكەی.. فاعلی دیار نیە.....نەزاندراوە....
كەواتە مرۆڤ لەبنەڕەتدا دروستكراوێكی بەهێزە نەك بێهێز، ڕەنگە بەهۆی ئەو ئامێرە سروشتیەی بیركردنەوەبیت كە هەیتی، بەڵام بێهێز كرایە، كێ بێهێزی كردیە نەزاندراوە، كەس ناتوانی لەوەبكۆڵیتەوە كە كەسێك ببینیتەوە بوبیتە هۆی بێهێزكردنی ئەو مرۆڤەی لەسەر ئەو خاكەدا دەژیت، كارەساتە كاتێك مرۆڤ خۆی بێدەسەڵاتە لەخۆپێگەیاندنی خۆی دەسەڵات یا زلهێزەكان تاوان بار بكات و تاوان بخاتە ملی ژینگەو بەرپرسانی لە دواكەوتنی خۆی و بێهێزكردنی خۆی، منیش لەسەرەتای دروستبوونم وام دەگووت و خەڵكم تاوانبار دەكرد، بەڵام لەراستیدا مرۆڤ خۆیتی نەزانین و خۆشباوەڕی خۆیتی دەبێتە هۆكار لۆ وون بوونی.
بەداخەوە ئێمە لەوسەردەمە زۆر جار لەهەندەك رۆشنبیرو بیرمەندە ناسراوەكان دەبیستین كە گوایە ئەمریكا یان هەر ووڵاتێكیتر كە كەیفی پێنایێ دەڵێن هۆكارن لۆ تێكدانی ژیانی مرۆڤەكانی ئەو شارە، كەچی لەراستیدا ئەوانە بیرمەند نین بەڵكو كۆیلەی نەزانینی خۆیانن كە بێهێزن لەڕووی تەفسیری زانستیانەی پاكی سرووشتی خۆی، بەهۆی بیركردنەوە دەزاندرێ مرۆڤ خۆی بەرپرسە لە بێهێزی خۆی ئەگەر لێی بگەڕێن بیر بكاتەوە و لەسەرەتای دروستبوونی فێر بكرێ چۆن ئەوكات هێزدار دەبێت هەرگیز ناشكێتەوەو دواناكەوی و بێهێز نابی.
ئێمەی كوردی رۆژهەڵاتی لەمنداڵیدا سەركوت دەكرێین و ناهێلن ئەوەبین كەخۆمان دەمانەوێ، تەنها دەبێ ئەوەبین كە ژینگەی روخاوی رۆژهەڵاتی دەیەوێ، كەواتە من چۆن دروست ببم كە لەمنداڵیمدا خۆم خۆم نەبم و كەسێكیتر بم؟! هەربەتە ماوەیەكی زۆری دەوێ لۆ دروستبونم، كە دروستبم لۆ بهێلم ئەو كەسەبم كە دەبێتە هۆی دواكەوتن و وون بوونی نەتەوەیی؟!
ئەوە پێی نارێن دروستبوون بەڵكو هەر بێهێزەكەی. مرۆڤەكان لەو شارە ئەوكاتە توانایان كەمبوو لە كۆ و كەم و لێكدان و دابەشبوون بەسەر كێشەكان، تێگەیشتنی سستبوو.
بەداخەوە زۆرینەی ئادەمی ئەو شارە كۆ و كەم و لێكدانەوە و دابەشبوو، تەنها لەوانەی بیركاریان بیستیەو فێری بووینە ئەوەش دەگەڕێتەوە لای مامۆستاكان كە بابەتەكە بەژیان بەند ناكەن و رۆتینی لەگەڵ بابەتەكە دەڕۆن، لێرە دەتوانم بڵێم میللەتی كورد زۆر هەژارە لەنەبوونی مامۆستا لۆ منداڵەكانیان، بەجۆرێك هەنگاو نانێن لۆ دروستبوونی مرۆڤ بەڵكو مرۆڤ لەسەر ئەو پێگەیە پەروەردە دەكەن كە ژێردەستی كڵتوور و حەزی نەتەوەكانیترە. لەژیاندا زۆر بەكەمی لەو نیشانانەدا تێدەگەیەندرێن كەلەبیركاریدا هەیە كە سەرچاوەی دروستبوونی مرۆڤە و هیچ زانستێكی دیاری كراویان پێنەدرایە كەبتوانن بە ژیانی فێركارو فێرخواز ببەسترێتەوە، تەنها بۆ بەرژەوەندی نەتەوەیترە ..
لۆ نمونە
لەكۆكردنەوە دەتواندرێ هێز نیشان بدات و لەكەم كردن و لێدەركردن و ئاڵوگۆڕی دەتوانی چاكسازی و خراپی چاكی فێری فێرخواز بكات و هەروا لەدابەش بووندا دروستكردن و بنیاتنان و نوێكاری نیشان بدات و لە لێكدان و جارانیش كۆن و نوێ پێك ببەستیتەوە دوای ئەوەی ئامانجە سەرەكیەكە رون دەكاتەوە كە ژمێریاریە، یان بابەتی بیركاریترە..
بیركاری گرنگترین وانەیە لۆ فێربوونی مرۆڤ و رەوشتە هێزدارەكە
مرۆڤی كورد وافێربووە لەژیانی دەست بەسەریدا نەبێت هیچ خۆشیەك نەبینی، لەوە ببینە كە وێنەی مرۆڤێك هەلدەواسی یان وێنە لەگەڵ ئەو مرۆڤانە دەگرن كە لەخۆیان بە باڵادەستر دەبینن. هەر لاسایی و چاوی لەوە بووە كە بزانی خەڵك چ دەكات، بەڵام خۆی لاگرنگ نەبووە كە چ بكات، بەخۆی خۆی لەبیر كردیە چ بكات، هەر لێرەوە دەبێتە بەبەڵگە بوون كە هەموو مرۆڤەكانی جیهان بێهێز كران كێ وای لێكردن؟! وەڵامەكەی نەزاندراوە جادیارە ئەوەی بێهێزبیت رۆژێك دێ لەناو بچی و تەفروتونا بكرێ لە بێهێزیدا هەرچەندە نەتەوەهەیە هێزی زۆرە، بەڵام بەبڕینی كارەبا یان لەناوچونی هێزی زانستی كارەبا هەموو پێشكەوتنەكان ستۆك بكرێن، هێز لە سۆزو بوونی زانستەكان نیە كەهەن یان هەبوونە بەلكو هێز لەسۆز و ئەو زانستەیە كە یەشتا نەبووە، كەواتە كە هەوڵ دەدەی لۆ فێربوون بۆ داهێنانێكی نوێ نەبێت؟!
جولەكەكان بوونی خۆی چەسپاند كاتێك باڵەخانەیەكی ناوازەی 117 نهۆمی دروستكرد لەشارێكدا هی خۆی نەبوو، كە بیرمەندەكانیان پەنایان لۆ دەبردو تێیدا دەحەوانەوە، ئەوەخۆی لەخۆیدا میهرەبانی دەنوێنی لۆ میللەتەكەی وادەكات رێزی هەبێت. لاسایی لەناو میللەتی كورد بكوژترین سیفەت بووە بەخۆی مرۆڤ دەرباز بوونی لەو سیفەتە وەختە برێم لەو شارە مەحالە، ئێستا دڵنیام ئەوەی ئەو نوسینەم دەخێنیتەوە بیردەكات ئەویش چ لەشارێك دروست بكات تا میللەتەكەی وەك جولەكە بە ووڵات بكرێ.
تەفسیری زانستەكان هەموو كات بەهەڵەو بەرژەوەندیە لۆ مانەوەی تەنها چینێك مشەخۆرن لەسەر ئەقلی مرۆڤەكان و سودی ماددی لێیانەوە وەر دەگرن بەبێ گوێدانە ئەوەی میللەت لەناو دەچی یان ژێر دەست دەبێت، كەواتە گەڕانەوەی هێز لۆ مرۆڤەكان تاك بەرپرسە نەك گشتی، دەبێ تاكەكان هەوڵی گەڕانەوەی ئەو هێزە بدەن كە لێیان وون بووە یان لێیان وونكرایە ئەوكات دەكەوتە دەست دەسەڵات و كاری پێرێك دەخرێ،
خەڵكی ئەوشارە بەتایبەت گەنجەكان هەر چاوەڕێن دەسەڵات هەموو شتیان لۆدابین بكات ئەوانیش وەك ئامێر بەكار بهێندرێن، ئەو سیفەتە لەلای خێزانێكی هەژارو كەسانێكی تێنەگەیشتوودا سەریهەڵدا كە منداڵیان دەبوو لۆ شینایایی و بەر مەڕی و نەیان دەهێشت نەوەكانیان لە هیچ بوونێكی خۆیان بكۆڵنەوە. بخینەوە و لێكدانەوە لەگەڵ سروشتی ژیانی خۆت و چاردەورت بكە لەهەموو بوارێك لۆ چارەسەری كێشە هەرە گەورەكان كەوون بوونە لە ناومیللەتان. هەرچەندە باوی ئەوە نەماوە بەمیللەت بوون گرنگ بێت، تەنها مرۆڤ مرۆڤبی.
-zarikrmanji