خوەنیشاندان ئێك ژ مافێن رەوا یێن هەر ملەتەكێ نە، بو هندێ كو دخوازن رەوشا بژێوی و خوشگوزەرانی و سەقامگیرییەكا ل دناف وی َجیۆگرافیا ئەو تێدا دژین پەیدا ببیت كو ژ ئەگەرێن سیاسی، ئابوووری و جڤاكی و نەبوونا خزمەتگوزارییان و هەر ئەگەرەكا دی دروست بوویە.
ئەم دشێن بێژین خوەنیشاندانێن نوكە ل عێراقێ ژ ئەنجامێ نەرازیبوونا وەلاتییانە ژ گەندەلیێ، نەبوونا دادپەروەری و گەلەك خالێن دی، ب كورتی خەلك ژ رەوشا نوكە درازی نینن.
ب گورەی ئامارێن فەرمی رێژەیا ژنان ژ یا زەلامان زێدەترە و كێمتر نییە، بەلێ بوچی هەست ب رولێ ئافرەتێ ناهێتە كرن ب تایبەت دڤان دەمان دا، سیستمێ عێراقێ بەری 2003ێ دیكتاتوری بوویە، شەر و ئاڵوزی د روژەڤا عێراقێ دا بوون، ژنێ ژی چوو رول د رێڤەبرنا وەلاتی دا نەبوویە، پشتی سالا 2003ێ بەرپرسێن عێراقێ ل سەر بنەمایێ سیستمێ بەرێ سیاسەت دكرن و چوو گوهرین نەكرن و رێی ب ژنێ نەهاتەدان كو رولەكێ كارتێكەر د سیاسەتێ و برێڤەبرنێ دا هەبیت د هەر بیاڤەكێ دا.
نوكە ل عێراقی، وەكی ئەم دبینین ب دەهان ئافرەت ئەندامێن پەرلەمانی نە ل بەغدا، نوینەرێن خەلكی نە، ب دەنگێن خەلكی چووینە پەرلەمانی، بەلێ د خوەنیشاندانان دا دیار نینن، هەلویستێ وان د راگەهاندنێ ژی دا وەك پێتدڤی دیار و كارتێكەر نییە، ژبەرڤی َچەندی ژی هەتا ئافرەت ل عێراقێ نەبیتە پشكەك ژ رێڤەبەریێ و دسیاسەتێ دا ب دەنگ و رەنگی َخوە خوهدان رولەكێ كارا و نەبیت، جڤاكی َعێراقێ ژی پێش ناكەڤیت، چونكی رولێ ئافرەتێ دپێشڤەبرنا دیموكراسیێ و دادپەروەریێ دا گەلەك گرنگە، دیار نەبوونا رولێ ئافرەتێ هەردەم بوویە سەدەم كۆ ستوونەك ژ ستوونێن سەرەكی یێن سیستمێ دیموكراسیێ ژ كار بكەڤیت و ژبەر ڤیێ، چەندێ ئالوزی هەردەم یا بەردەوامە.
ئافرەت د سروشتی دا پرە ژ ئاشتی و ڤیانێ، وەكی ئافرەت ب رولێ خوە رابوو و هەست ب وێ بەرپرسیارەتیێ هەبیت و خودان ئیرادە و بڕیار بیت د سیاسەت و جڤاكی دا، ب سەلمینیت كو دشێت ببیتە رێڤەبەرەكا سەركەفتی ل وی دەمی هەست ب رولێ وێ دهێتە كرن، ئەگە ئافرەتێ بڤێت ل جڤاكێ عێراقێ دا ب رۆلێ خوە رابیت و ئێدی ژ گەلەك زۆرداریێ قورتال ببیت و هەبوونا خوە بسەلمینیت، نوكە باشترین دەلیڤە یە بهێتە پێش و رولێ خوە د خوەنیشادانان دا ببینیت و داخوازا مافێ خوە بكەت، دیارە ئەگەر ل عێراقێ جارەكێ ستەم ل زەلامی هاتییە كرن دڤێت بزانین كو دوو جاران ستەم و زۆرداری ل ئافرەتێ دهێتە كرن.
خوەنیشادان و ئالۆزی هەردەم دبنە ئەگەرێ گوهرینان و ئاڤاكرنا سیستمێن نوو، ئەگە نوكە داخوازیێن خوەنیشادەران بهێنە قەبوولكرن، رەنگە ل عێراقێ گەلەك تشتێن باش ژی روو بدەن، بەلێ ئەگەر ئافرەتێ چو رۆل د خوەنیشادانان دا نەبیت و داخوازا مافێ خوە نەكەت، ئەرێ دێ حوكمەتا نوو یا عێراقێ تا چ رادە رێزێ ل ئافرەتێ گێریت؟ ئەرێ دێ مافێن ئافرەتێ د كابینا نوو یا حوكمەتێ دا هێتە مسۆگەر كرن، بەرسڤ دیارە و ئەم باش دزانین كو ماف ناهێتە دان بەلكو دهێنە وەرگرتن، لەوا نوكە باشترین دەمە كو ئافرەتا عێراقێ داخوازیێن خوە فەرز بكەت و هەبوونا خوە د هەموو بیاڤێن ژیانێ و سیاسەتێ دا بسەلمینیت.