میترۆ, کوردستانی نوێ

نەریتێكی دێرینی پەیڕەوكارانی مەزهەبی شیعە و لەناویشیاندا شوێنكەوتووانی خانەوادەی (سەدر) پۆشینی كفنە، بە واتای سیمبولێك بۆ ئامادەیی مردن لەپێناوی باوەڕ ‌و هەڵوێستەكانی رابەر و رێنوماكەیان، ئەوەش دووبارە پرۆسیسی موتوربەكردنەوەی سروتێكی ئاینیی (محەمەد باقر ئەلسەدر)ە كە لە وتاری هەینی ‌و بەجێگەیاندنی ئەركە ئاینییەكان دەیپۆشی‌ و دوێنێش جارێكی تر لەناو كایەی پۆلێتیك‌ و كاری پەرلەمانیی بۆ ئامانجێكی تر بەكارهێنرایەوە، جگە لەوەش دەركەوتنی پەرلەمانتارێكی دیكە بە دشداشەیەكی دڕاوی پینەكراو، هەروەك بەكارهێنانی ئۆتۆمبێلی «توك توك» هەموویان پێكەوە دەچنە ناو ئەو جیهانەی كە دنیای گریمانەیی ناو سۆشیال میدیا دەگوازرێتەوە ناو سێكتەری پەرلەمانیی.

گەڕانەوە بۆ خاڵی سفر

لە دوای پڕۆسەی ئازادیی عیراقەوە، بۆ یەكەمجارە ریز‌ و ماڵی شیعە بەو ئاستە پەرت ‌ببێت، دابەشبوونی شیعەكان ‌و گۆڕینی دەستاوی سیاسیی گروپێكیان ریسی ئومێدەكانی چەند ساڵەی هەموانی لە خوری نزیككردەوە، چونكە وەك جوڵە سیاسییەكان ‌و هەژموونی هەرێمیی پێمان دەڵێت: لێكترازانی ئەو ماڵباتە مەزهەبییە ئەگەر بۆ ماوەیەكی كاتی ‌و كورتخایەنیش بێت، زۆر دەستكەوت‌ و هێز لەدەست دەدەن، بە پێچەوانەی سوننەكانەوە كە بۆ یەكەمجارە لەپاش لەدەستچوونی دەسەڵات، بە یەكگرتوویی ‌و یەك پاكێجی سیاسییەوە لە گۆڕەپان ‌و لەناو هاوكێشەكاندا خۆیان دەبیننەوە، ئەوەش نەك تەنیا بەدیوە مەزهەبیەكەدا لە قازانجیان دەشكێتەوە، بەڵكو لە كۆمەك‌ و پشتیوانییە هەرێمیی و ناوچەییەكەش جارێكی تر سوننەكان وەك جەمسەرێكی بەهێز دەگەڕێنەوە ناو پڕۆسەی سیاسیی ‌و دەنگ ‌و رەنگیان دەبیسترێت، كەچی كورد بە پێچەوانەی هەردووكیان، دوو خولی یەك لەدوای یەكە بە كۆمەڵێك ئاراستە و دیدگا، بە چەندین رێگە و شێواز روو دەكاتە بەغدا ‌و لەوێ پەرشوبڵاو دەبنەوە، وەك ئەوەی پرسی نەتەوەیی ‌و كێشەی نیشتمانیی نەبێت، ئەوەش لە یەكەم دانیشتنی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەراندا رەنگیدایەوە، كە نەك هەر نەتوانرا پارێزگاریی لە یەكڕیزیی‌ و ئەركداری نوێنەرایەتیی كوردی بكرێت، بەڵكو بووە بەشێك لە ناكۆكییە ناوخۆییەكانی شیعە و درزی نێوان ئەو پێكهاتەیەی بەرینتر كرد، لە كاتێكدا كورد و فراكسیۆنە جیاوازەكانی لەناو ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقدا دەبوایە هەمیشە لە ناكۆكی‌ و ململانێ ناوخۆییەكان بەدووربن، چونكە دواجار بەدیهێنانی ئەو مافانەی كە لە عیراقەوە بەدیدێن، بە پەیوەندییەكی سەنگین ‌و بێلایەنی لەگەڵ كۆی هێزە سیاسییەكان مەیسەر دەبێ ‌و كورد دەبێت بە یەك مەودا لەگەڵ هەموان بجوڵێ ‌و رەفتار بكات.

هەڕەشە لەسەر بنەماكان

ئەوەی دوو رۆژ لەمەوبەر روویدا، تەنیا مانۆڕی نیشاندانی هێز نەبوو، تەنیا رەنگدانەوەی ئەو گوتارە هەڵهاتووە نەبوو كە بە تویت دوو مانگە لەسەر پرسی زۆرینە، جۆرەها پەیام تیۆریزە دەكرێت، بەگوێرەی ئەو پێشهاتانەی دەركەوتن، بەجۆرێك لە جۆرەكان دەستكاریكردنی بنەماكانی دروستكردنەوەی عیراق ‌و لەبەریەكهەڵوەشانەوەی ئەو پرەنسیپ و بەهایانە بوو كە دوای كەوتنی (سەدام حسێن)‌ و رژێمەكەی لە عیراق ببوونە بنەمای دووبارە دامەزراندنەوەی عیراق، ئەوەش بنەماكانی سازان ‌و دۆزینەوەی هاوبەشییەكان لە دەرەوەی چەمكی زۆرینە و كەمینە، چونكە هەر لە بنەڕەتەوە عیراق خۆی لەبەر ئەوەی وڵاتێكە فرە پێكهاتەیی و فرە مەزهەبی بۆتە شوناسەكەی، ئەگەر ئەو بنەمایە رەچاونەكرێت، ئیدی نەك هەر بە رێكەوتن وەك ئەگەرێكی كراوە دەمێنێتەوە، بەڵكو ترس لە سەرهەڵدانەوەی ستەمكاریی و تۆتالیتاری وەك فۆرمێك لە تەشكیلەكانی سیستمی سیاسیی جارێكی تر دەبێتەوە بە هەڕەشەی جددی.

كۆبوونەوەی یەكەمی خولی نوێی ئەنجومەنی نوێنەران ‌و ئەو بازدانە سەمەرەیەی نوخبەی براوەی هەڵبژاردنەكە كاری لەسەر دەكەن، فۆرمەڵەكردنی جۆرێك لە هەژموونخوازی زۆرینەیە، كە هەرسێ جەمسەرە یەكەمەكەی (شیعە)‌ و (سوننە) ‌و (كورد) وەك قەوارەی سیاسی خەونی پێوە دەبینن، راستییەكەشی ئەو گروپ‌ و میکانیزمە سازانشكێنەی ئێستا لەناو كەف‌ و كوڵی سەركەوتنی قەوارەكانیان سەرقاڵی مانۆڕی نیشاندانی هێزن، هەڵەیەكی كوشندە دەكەن، هەڵە و كێماسییەك كە نەك هەر پێچەوانەی نەریتی دروستكردنەوەی عیراقە، بەڵكو پێچەوانەی دەستووری هەمیشەییشە، كە تەوافوق ‌و سازانی وەك بنەمای پێکەوەژیان لەناو عیراق ‌و پڕۆسە سیاسییەكەی پەسەندكردووە، هەموو ئەوانەش پێكەوە دەكرێت وەك جۆش‌ و خرۆشی سەركەوتنی كاتی لێكبدرێتەوە، بەڵام چانسی مانەوەی دیدگایەكی لەو جۆرە لە ئارادا نییە، چونكە ئیدی مەرجی بێ چەند‌وچوونی مانەوەی عیراق وەك دەوڵەت‌ و جوگرافیای خاوەن سیادە و سەروەری لەدوا پنتیدا بەستراوەتەوە بەوەی كە ئاخۆ تاكەی هێزە براوەكان دەست بەو بەهایەوە دەگرن.

فۆڕمی دوو دەوڵەتیی

ئەوەی ئێستا لە عیراقدا دەگوزەرێت، بریتییە لە ئاواكردنی دوو دەوڵەت لەناو یەك جوگرافیا‌ و دەوڵەتدا، ئەوەی هێزە براوەكان لەژێر رۆشنایی بنەمای زۆرینە و كەمینە دەیانەوێت رەنگڕێژی پڕۆسەی سیاسیی بكەنەوە، دەشێت هێزی پێكهێنانی حكومەت‌ و تێپەڕاندنی هەموو شتێكیان لە دەستدابێت، بەڵام لە پەنای ئەو دەوڵەتە ئاشكرایەوە، ئەو هێزانەی لە هەڵبژاردنەكەدا براوە نەبوون‌ و كێرڤی دەنگ‌ و باڵانسی هێزیان لە كورتیی داوە، دەوڵەتە سێبەرەكە وەك هەمیشە بەڕێوە ببەنەوە، بەتایبەتی كە هێزی سەربازیی‌ و دارایی لەلایەن ئەوانە، بەو مانایەی كە ئەو هێزانەی دەنگەکانیان پاشەکشەی کردووە لە پڕۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقدا، لە بنەڕەتەوە ئەوانەن كە شادەمارەكانی پڕۆسەی دروستكردنی بڕیار و ئابووری‌ و شەڕ و ئاشتیان لە ئەستۆدایە ‌و وەك دەوڵەتی شاراوە هەمیشە لەناو سیاسەت‌ و بەڕێوەبردنی دەوڵەتدا دوا قسە دەكەن، لەبەرئەوە هەر جۆرێك لە یاخیبوونی براوەكان بەو وەهمەی كە دەتوانن عیراق لەسەر بنەمای زۆرینە و كەمینە بەڕێوەببەن، جگە لە وەهمێك شتێكی تر نییە، چونكە ئیدی ئەو كەف‌ و كوڵە تەواو دەبێ ‌و ئەوەی سەروەریی ‌و سنوور، ئابووری ‌و نەوت، چەك ‌و هێزی لەدەستە، ئەوانەن كە ئێستا وەك قوربانی تێكدانی بنەمای سازان دەخرێنە پەراوێزەوە و بەجۆرێكی تر تۆڵە دەكەنەوە، رەنگە تۆڵەكردنەوەكەش بە ئامانجگرتنی سەقامگیریی ‌و ئارامی ناوخۆیی بێت، ئەوكاتیش نە «توك توك‌« و نە «دشداشە»ی دڕاو فریای هیچ ناكەوێت، ئەگەر ئەو رێڕەوەش راست نەکرێتەوە دوور نییە درەنگ یان زوو كفنكردنی دیموكراسی ‌و كاری پەرلەمانیی وەك یادێكی تاڵ بمێنێتەوە.

AM:01:05:13/01/2022